I.M. Hessel Miedema – gedicht ‘It fertrek’
(06-05) Vorige maand overleed Hessel Miedema (1929-2019), schrijver, dichter, kunsthistoricus en oud-conservator van Keramiekmuseum Princessehof. Miedema is ‘de vader’ van de moderne naoorlogse poëzie in Friesland. Zijn werk was baanbrekend en grensverleggend. Voor hem het I.M.- gedicht ‘It fertrek’, úteinsettend mei de rigel: ‘Betiidwei al begrepen it fertrek de haven út…’
Heal april ferstoar Hessel Miedema (1929-2019), skriuwer, dichter, keunsthistoarikus en âld-konservator fan Keramykmuseum Princessehof. Miedema is de fader fan de moderne neioarlochske poëzy yn Fryslân. Syn wurk wie baanbrekkend en grinsferlizzend. Voor hem het I.M.-gedicht ‘It fertrek’.
Gedichten as ‘stadich brekke de foarmen út ’e skyl’ binne hichtepunten yn de Fryske literatuer. Yn 1964 sette er radikaal in punt achter syn skriuwen yn it Frysk. Hy ferhuze nei Amsterdam, dêr’t er as wittenskiplik meiwurker oan de Universiteit van Amsterdam promovearre op it wurk fan de 16de-iuske skriuwer en skilder Karel van Mander. Oan Fryslân hie er gjin boadskip mear.
De Fryske literatuer wie neffens him in regionale en provinsjalistyske oangelegenheid. Oer it Frysk as taal sei er dat ‘het Fries meer een dialect is dan een taal.’ (*) It waard him net yn tank ôfnommen. De dialektisearring fan it Frysk is wilens in mear as aktueel tema. Miedema einige syn lêste, yn it Nederlânsk stelde skriuwen mei it fersyk: ‘Noem mij niet meer.’
Lykwols, it soe in goede saak wêze en earje de dichter, dy’t by libben winliken de Gysbert Japicxpriis krije moatten hie, mei in bondel opstellen en essays oer syn lyts, mar belangryk en ynfloedryk oeuvre. It I.M.-gedicht ‘It fertrek’ is ek te lêzen yn de Leeuwarder Courant, it Friesch Dagblad en op de webside fan Omrop Fryslân.
.*Hessel Miedema, ‘Brief’, Quatrebras, “en dat het Fries (…) meer een dialect dan een taal is…”
It fertrek*
In memoriam Hessel Miedema (1929-2019)
Betiidwei al begrepen it fertrek de haven út,
it Frysk langeroan gjin taal mar in dialekt,
dizze jûn, maitiid, mar leech no it ljocht oer lege steden.
Sjoch de sinne yn see en de houde holle
fan de Doper dekresjendo do. Under seemokken,
skimkjend boppe de reling, docht in drok hinne-
en werjende mynhear yn in lang telefoanpetear
in leafde en in lân oerboard. – Neam my net mear!
Och, noait net fier it deaderyk. Dig it, fuck it, fier it
Kom net werom op âlde plakken! Tiid, in diggeljen,
in stadich ynelkoar klappende katedraal.
By nacht de spoken. En letter alle ferdronkenen,
ek de Phoeniciër lykas dit alfabet.
Betiidwei al begrepen it fertrek de haven út,
it Frysk langeroan gjin taal mar in dialekt.
.
* Hessel Miedema, ‘Brief’, Quatrebras, “en dat het Fries (…) meer een dialect dan een taal is …”
.
03-05 ©Eeltsje Hettinga, dichter fan Fryslân
.
Vorige maand overleed Hessel Miedema, schrijver, dichter, kunsthistoricus en oud-conservator van het Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden. Miedema is ‘de vader’ van de moderne naoorlogse poëzie in Friesland. Zijn werk was baanbrekend en grensverleggend.
Gedichten als ‘stadich brekke de foarmen út ’e skyl’ (langzaam breken de vormen uit de schil’) behoren tot de hoogtepunten in de Friese literatuur. In 1964 zette de dichter radicaal een punt achter zijn schrijfcarrière in het Fries. Hij verhuisde naar Amsterdam, waar hij later als wetenschappelijk medewerker aan de universiteit van Amsterdam zou promoveren op het werk van de 16-de eeuwse schilder en schrijver Karel van Mander. Aan Friesland had hij geen boodschap meer.
De Friese literatuur was volgens hem een regionale en provincialistische aangelegenheid. Over de Friese taal zei hij dat ‘het Fries meer een dialect is dan een taal.’* Het werd hem niet in dank afgenomen. De dialectisering van het Fries is ondertussen een meer dan actueel thema. Miedema sloot zijn laatste, in het Nederlands gesteld schrijven af met het verzoek: ‘Noem mij niet meer.’
Het zou evenwel een goede zaak zijn om de dichter, die tijdens zijn leven eigenlijk de Gysbert Japicxprijs had moeten krijgen, alsnog te eren met een bundel opstellen en essays over zijn klein, maar belangrijk en invloedrijke oeuvre. Het I.M.-gedicht ‘It fertrek’ is ook te lezen in de Leeuwarder Courant, het Friesch Dagblad en op de webside van Omrop Fryslân.
*Hessel Miedema, ‘Brief’, Quatrebras, “en dat het Fries (…) meer een dialect dan een taal is…”
Zie ook: Eeltsje Hettinga – Hessel Miedema ‘Baanbrekkende en grinsferlizzende poëzy‘, essay, maaie 2019.