Literatuur en viruswaanzin – poëzieweek 2021
(27-01-21) Deze week is het poëzieweek. De nieuwe Dichter des Vaderlands, Lieke Marsman, opvolger van Tsead Bruinja, kiest in het diepst van de coronacrisis ferm positie. Over haar functie zei ze vorige week in NRC: ‘Als ik een rol kan spelen in het maatschappelijke debat, dan zal ik de stem zijn van het ‘dorre hout’.’
Schrijfster en filosoof Stine Jensen bracht vorig maand in Filosofie Magazine een soortgelijk geluid naar voren: ‘De kern van beschaving en de test ervan is hoe je met de allerkwetsbaarsten omgaat. Soms betekent het: wachten op een ander, soms betekent het: je bekommeren om het verhaal van de ander. De kwetsbaren kunnen jong zijn, of oud. Het kan je vader of je moeder zijn. Of, op een dag, jijzelf.’
Met dergelijke sterke en ferme statements wordt tegengewicht gegeven aan de theorieën en dwaalleren van het groeiende leger complotdenkers, waaronder actiegroepen als VirusWaarheid van de demagogische dansleraar Willem Engel.
Engels’ beweging, die niet vrij is van antisemitische geluiden, heeft onder meer de steun van partijen als het nationalistische en rechts-extreme Forum voor Democratie (FvD).
In hun complottheorieën duiken regelmatig de namen op van de WHO (World Health Organization), Microsoft-oprichter Bill Gates en de Joodse miljardair-filantroop George Soros.
Thierry Baudet, de boreale vlootadmiraal van FvD, is bijvoorbeeld van mening dat ‘corona de wereld in gebracht is door Soros en anderen […] om ons onze vrijheid af te nemen en een nieuwe wereldheerschappij te starten.’
De adepten van VirusWaarheid en andere dor hout-denkers zien Covid-19 als een ‘hoax’, een grap, een kunstmatige, vooropgezette pandemie. Ze houden er een vorm sociaal-darwinisme op na die onder meer uitgaat van the survival of the fittest.
Die eind 19d-eeuwse stroming vond in de jaren dertig nog al wat bijval, ook bij allerlei Friese schrijvers en dichters. Voor sommigen van hen was het fascisme de volgende stap.
Bij de complotdenkers van vandaag moet ik vaak denken aan de memorabele regels uit het gedicht ‘Tweeduizendzoveel’ van Menno Wigman: ‘Te zeggen dat we niks geleerd… (volgt een citaat / verluchtigd met een woord als god, ras, haat).’
Het thema van de poëzieweek 2021 is ‘samen’. Een mooi en lovenswaardig uitgangspunt. Maar samen door één deur met complotdenkers voor wie corona een grap of griepje is?
Als Lieke Marsman stelt dat ze stem zal zijn van het dor hout, dan kan ik dat voornemen alleen maar onderschrijven.
Onderstaand gedicht is geschreven met het oog op de wereld van anti-mondkaplieden, anti-vaxxers, QAnon-sjamanen, Trumpaanhangers, Willem Engel-adepten, meelopende vaandeldragers en bruiloft vierende deepstate-denkers, inclusief het leger zelfbenoemde ‘vrijheidsstrijders’ dat in het spoor van Herr Wilhelm E. de dans van de ratten en dassen doet.
Eeltsje Hettinga – (1ste Dichter fan Fryslân 2017-2019)
Rottefangers en tonnemakkers
Achter de hagen de preken,
de dwazen
en dwaalgeasten,
hear har, de nobele
tonnemakkers
dy’t mei alternative feiten
– it firus in fyt –
better as elke wittenskip
witte
wat de werklikheid is,
de skerpsliperslûden fan
falske profeten, dy’t
– it kompas op komplotten –
noait net te beroerd binne
en rin
as ingelen en ridders fan
de Wierheid
hantlangjendewei
achter de findels oan
fan Willem de Rottefanger
LITERATUER EN FIRUSWAANSIN – POEZYWIKE 2021
Dizze wike set de poëzywike útein. De nije Dichter des Vaderlands, Lieke Marsman, opfolger fan Tsead Bruinja, kiest yn it djipst fan de koroanakrisis posysje. Dêroer sei se ferline wike yn NRC: ‘Als ik een rol kan spelen in het maatschappelijke debat, dan zal ik de stem zijn van het ‘dorre hout’.’
Skriuwster en filosoof Stine Jensen brocht ferline moanne yn Filosofie Magazine in soartgelikens lûd op it aljemint: ‘De kern van beschaving en de test ervan is hoe je met de allerkwetsbaarsten omgaat. Soms betekent het: wachten op een ander, soms betekent het: je bekommeren om het verhaal van de ander. De kwetsbaren kunnen jong zijn, of oud. Het kan je vader of je moeder zijn. Of, op een dag, jijzelf.’
Mei datsoarte like krêftige as bemoedigjende statements wurdt tsjinwicht jûn oan de teoryen en dwaallearen fan in hurd oanwinnend leger komplottinkers, dêr’t bygelyks de aksjegroep VirusWaarheid fan de demagogyske dûnslearaar Willem Engel by heart.
Engel syn beweging, dy’t net frij is fan antysemityske lûden, hat de stipe fan de partijen as it nasjonalistyske en rjochts-ekstreme Forum voor Democratie (FvD).
Yn harren komplotteoryën dûke geregeldwei de nammen op fan de WHO (World Health Organization), Microsoft-oprjochter Bill Gates en de Joadsk- Hongaarske miljardêr en filantroop George Soros.
Baudet, de boreale floatkaptein fan FvD, is bygelyks fan betinken dat ‘corona de wereld in gebracht is door Soros en anderen […] om ons onze vrijheid af te nemen en een nieuwe wereldheerschappij te starten.’
De adepten fan VirusWaarheid en oare ‘dor hout’-tinkers sjogge Covid-19 as in ‘hoax’, in grap, in keunstmjittige, yn it foar útdoktere pandemy. Se hâlde der in foarm fan sosjaal-darwinisme op nei dy’t ûnder mear útgiet fan the survival of the fittest.
Dy ein 19de-ieuske streaming hie yn de tritiger jierren brede oanklang, ek by ûnderskate Fryske skriuwers en dichters. Foar guont fan harren wie it fassisme de folgjende stap.
By de komplottinkers fan hjoed-de-dei moat ik faak tinke oan de memorabele rigels út it fers ‘Tweeduizendzoveel’ van dichter Menno Wigman: ‘Te zeggen dat we niks geleerd… (volgt een citaat / verluchtigd met een woord als god, ras, haat).’
It tema fan de poëzywike 2021 is ‘samen’. In moai en achtber útgongspunt. Mar tegearre – samen – troch ien doar mei komplottinkers foar wa’t koroana in grap of grypke is?
As Lieke Marsman stelt dat ‘ze de stem zal zijn van het dor hout’, dan kin ik dat moedige foarnimmen inkeld mar ûndersskriuwe.
Boppesteand fers is skreaun mei it each op de weareld fan anty-mûlkapdragers, anty-faksers, QAnon-sjamanen, Willem Engel-adepten, meirinnende findeldragers en brulloftsjende deepstate-tinkers, ynbegrepen de keppel selsbeneamde ‘frijheidsstriders’ dy’t yn it sok fan Herr Wilhelm E. de dûns fan de ratten en dassen dogge.
Eeltsje Hettinga
