J.J. Slauerhoff – Winter op see – Winter op zee
Wa’t it yn de poëzy oer de see hat, hat it oer Jan Jacob Slauerhoff, dichter-skriuwer, skipsdokter en oersetter fan benammen Sineeske poëzy. As poète maudit falt er mei syn wurk yn de tradysje fan ferflokte dichters lykas Baudelaire, Verlaine en Rimbaud. Altyd alles giet stikken, oan rampoai en nei de filistijnen.
Slauerhoff syn poëzy rekket oer alle boegen oan it ferlangen nei dat wat net te berikken is. Allegeduerigen is der de bonje mei dit bestean. Kompassy is der inkeld mei dat wat maatskiplik ferskopt is, mei de ferskoveling, sa’t er himsels in heale paria fielde, in man dy’t it op it lân net bankje kin en dy’t op see oars net docht as útsjen nei in haven, in frou, dy’t him plak en rêst jaan kin.
Fuortdaalks yn syn earste, yn 1923 ferskynde bondel Archipel is der al it tema fan de swerver dy’t honk noch hiem fynt. Yn Een eerlijk Zeemansgraf (1936), Slauerhoff syn lêste bondel, is it ferset en de ferbitenens – Menno ter Braak repte fan ‘een koppige nostalgie en een wrokkend verzet tegen de maatschappelijke orde’ – der inkeld mar grutter op woarn, it ferlangen nei de dea is alles ferslaand.
Ut Een eerlijk Zeemansgraf it like sombere as dûnkere gedicht ‘Winter op Zee’, hjir ferfryske ûnder de titel ‘Winter op see’.
Winter op see
De kym wurdt wreed, wyld tûmm’lje de weagen,
Fan myld oant grien, op slach swartgriis de wrâld;
De loft is, ien nacht, fol rûge wynfleagen,
Dan, hookstrooks as de dea, alles stienkâld.
By eilannen fan stien sûnder plant en dier,
Lizzend ferlitten yn ’t oerâld rom,
Bloeit inkeld ’t roerich en ferwaaid gewier
Fan ’t rêd opsketten, hurd ferwylgjend skom.
Op ’t skip dêr’t gjin inkeld fjoer treast ynhat,
Set de kjeld him del foar in lange tocht;
Tsjin de warrings, wekker kreake by ’t nacht,
Skoot en slacht it driuwiis himsels kapot.
Winter op zee
De kim wordt wreed, de golven tuimlen wild,
Van mild en groen, spoorslags hardgrijs en grauw;
Eén nacht waarin de wind door ’t luchtruim rilt,
Dan, als een plotselinge dood, de kou.
Om rotseilanden zonder boom en gras,
Liggend verlaten in het oeroud ruim,
Bloeit slechts ’t onstuimig en verward gewas
Van ’t snel opschietend, snel verwelkend schuim.
Op ’t schip waarin geen vuren troostend branden,
Nestelt de kou zich voor een lange reis;
Tegen de ’s nachts wakkergekraakte wanden
Kruit en verbrijzelt zich het drijvend ijs.
J.J. Slauerhoff, Verzamelde gedichten, Een eerlijk zeemansgraf, A.A.M. Stols, Den Haag 1947.
