Nationalisme vraagt om tegengeluid (opiniebijdrage LC)

(23-11-18) ‘Overal in Europa blaft vandaag de dag de zwarte hond van het nationalisme. Met het oog op de gepolariseerde verhoudingen is het tijd om met elkaar in gesprek te gaan.’ Lees de opiniebijdrage van Eeltsje Hettinga als Dichter van Fryslân. Eerder in de Leeuwarder Courant van vrijdag 23 november 2018 gepubliceerd in het Fries.

De dichter Dean Bowen schrijft in Bokman, de poëziebundel die dit jaar werd genomineerd voor de C. Buddingh’-prijs: ‘en ze vragen me waar… / en ik claim geen land […] ik ben van gronden Rotterdam en Paramaribo en Linden en Kaapstad / elke thuis is een schoot die een nieuwe mij baart’.

Voor een deel vindt Bowen’s werk zijn oorsprong in de koloniale geschiedenis van Suriname, de slavernij, het gesleep met mensen, van land naar land, van Afrika naar de andere kant van de oceaan, ofwel de diaspora. Het zijn onderwerpen die op de achtergrond meespelen in de discussies over Zwarte Piet.

De Friese Schrijversbond [It Skriuwersboun] zou met een statement als ‘Racisme afschaffen. Dat doe je nu!’ zijn stem kunnen laten horen.

Meer historisch besef met betrekking tot het koloniale verleden van Nederland kan een prima middel zijn tegen racisme, discriminatie en xenofobie, met Zaailand-geraas als ‘rot op naar je eigen land’.

Hier ligt onder meer een belangrijke taak voor het onderwijs. Of, om dichter bij huis te blijven: It Skriuwersboun – de belangenbehartigingsorganisatie van Friese schrijvers – zou met een statement als ‘Rasisme ôfskaffe. Dat dochst no!’ zijn stem kunnen laten horen. ‘Racisme afschaffen. Dat doe je nu!’

Met het oog op de enorm gepolariseerde politiek-ideologische verhoudingen, zoals die het meest pregnant, maar ook het meest pijnlijk naar voren komen in de uiteenlopende standpunten over Zwarte Piet is het de hoogste tijd om met elkaar aan tafel en in gesprek te gaan, structureel. Het gaat om de dialoog, al was het maar omdat de verschillende partijen niet of nauwelijks weet hebben van elkaars cultuur en achtergrond.

.
“Zwarte Piet is morgen weer vertrokken. Het racisme blijft.”  

“Het verzet tegen Zwarte Piet is niet alleen van deze eeuw, en richt zich niet alleen op de sinterklaastraditie. Wij hopen dat, wanneer alle roetveeg-pieten het land weer uit zijn, er meer aandacht komt voor institutioneel racisme in Nederland.”

(De Correspondent, 5 dec. 2018)

Op een ander niveau zal de linkerflank van het politieke veld aan de slag moeten om een antwoord te zoeken op wat de samenleving momenteel tot op het bot verdeelt: de Europese migratieproblematiek. Nu dreigen allerlei rechtse bewegingen er met het onderwerp vandoor te gaan.

In dat kader komt men er niet onderuit en erken dat er tegenwoordig overal in Europa sprake is van een opkomend nationalisme. Het wordt gesteund en versterkt door media als ThePostOnline, Re-Act en, niet te vergeten, allerlei (extreem)rechtse fora en reacties op de sociale media.

Het zijn die laatste media die handig gebruik maken van memes, algoritmen, foto’s en filmpjes, vaak Engels ondertiteld om een zo groot mogelijk publiek te bereiken.

Nieuwe identitaire bewegingen als Erkenbrand – en in Vlaanderen groeperingen als Schild & Vrienden – worden gekenmerkt door een set etnisch-nationalistische denkbeelden als ‘eigen volk eerst’, het primaat van de zogenaamde christelijke ‘Leitkultur’, ‘white supremacy’ en in het verlengde van dat alles een sterke anti-immigratie- en anti-islampolitiek.

De weerklank van dat nationalisme is nu en dan ook te horen in Friesland. Gaat het, meer in het bijzonder, om de Friese literatuur, dan liggen er oude sporen: door de tijd heen zijn er altijd wel enkele schrijvers geweest bij wie het etnisch-nationalisme een gewillig oor vond.

Tradities laten zich niet zomaar aan de kant schuiven. Enkele Friese Bewegers willen zich bijvoorbeeld bij de gemeentelijke basisadministratie laten registreren als Fries, een vorm van etnische registratie zoals een aantal jaren geleden ook bepleit door de PVV met betrekking tot de Antilliaanse, Marokkaanse en Turkse gemeenschappen in ons land.

Als gezegd, in het politiek-cultureel behoorlijk verdeelde veld is het voeren van de dialoog met elkaar essentieel. In dat kader staat ook de Surinaams-Friese bloemlezing waar ik mee bezig ben, een anthologie met werk van Michaël Slory (1935), een van de grootste, nog levende Surinaamse dichters.

De presentatie van de bloemlezing zou gepaard moeten gaan met een Surinaams-Friese manifestatie. Een mooi agendapunt voor degenen die zich bezighouden met de legacy van LF2018.

Eeltsje Hettinga, dichter fan Fryslân

Dit stuk is een licht aangepast versie van de toespraak die de Dichter van Fryslân hield bij de manifestatie (F)rede fan Fryslân, vorige maand in de Prinsentuin in Leeuwarden. Zondag 25 november deed Hettinga mee aan de afsluiting van het CH-jaar en las hij zijn gedicht ‘Europa – De Namen’ voor.

===